İnsülin direnci tahlili (HOMA), bireyde insülin direnci olup olmadığını kesinleştirmek üzere kullanılan tek testtir. Bu test, matematiksel bir formül ile ifade edilir. 8-10 saat arası açlık sonrasında edinilen kan şekeri ile açlık insülin seviyeyi birbiri ile çarpılarak, 405'e bölünür ve HOMA-IR olarak bilinen insülin direnci seviyeyi belirir. Çıkan netice 2.5 üzerinde ise kişide insülin direnci var demektir.

İtinalı rejim ve egzersiz uygulanmaz ise birey kısa süre sonra şeker hastalığına yakalanma rizikosu altındadır. Bu sebeple, diyabet hastalarında kaide olarak insülin direnci testi (HOMA-IR) uygulanarak insülin direnci olup meydana gelmediği saptama edilmelidir. İnsülin direnci tespit edilen kişilerde, düzenli hayat şekli ve iyileştirme önlemleri alınmalıdır.

Homa test sonucu değerin 2,5 ve üstü olması insülin direnci lehine değerlendirilir. (Her testte meydana geldiği benzeri HOMA testinde de referans değerleri laboratuvardan laboratuvara değişebilmektedir. Bazı laboratuvarların netice raporlarında yukarıda belirtilen ölçüt çeşitlilik arz edebilir). HOMA testinin netice raporunda anlatılan referans değerlerinin üzerinde olması insülin direnci lehine yorumlanmalıdır.

İnsülin, kan şekerini kullanan adale, yağ, karaciğer benzeri dokulara şekerin alınmasını ve kullanılmasını imkânı sunan tek hormondur. Şayet dokularda insülin direnci varsa, depolanan şekerin dokulara alınması ve kullanılması ile yakılması zorlaşır. Bu vaziyet, ekstra insülin salınmasına neden olur. Aşırı salgılanan insülin açlık hissine, fazladan fazla yemeye ve atıştırmaya neden olarak, bir çeşit kısır döngü meydana gelir. Bu vaziyet hem insülin rezervini azaltır hem de kanda gezinen fazla miktardaki insülin obezite (Şişmanlık), hipertansiyon ve ateroskleroz benzeri hastalıkların oluşmasına taban hazırlar. Bu sebeple, kişide insülin direnci olup olmadığının anlaşılması mühimdir. İnsülin direnci varlığı saptandıktan sonra, bunun kırılması amacıyla profesyonel bir düzenli program uygulanmalıdır.

Genetik yatkınlık, hareketsiz hayat şekli, sıhhatsiz beslenme insülin direnci amacıyla başlıca faktörlerdir. İnsülin direncini kırmak amacıyla, kalıtımsal faktörlere bireylerin yapabileceği şeyler sınırlıdır. Ne var ki hareketsiz hayat şekli ile alakalı alınacak tedbirler, insülin direncinin kırılması doğrultusunda bireylerin elinde meydana gelen faktörlerdendir. Benzer pozisyonda, profesyonel ve sıhhatli beslenme de insülin direncinin azaltılması doğrultusunda bireylerin alabileceği tedbirler içerisindedir.

İnsülin direnci, vücudumuzda şekerin kullanılması amacıyla alakalı hücrelere girişini imkânı sunan insülin hormonuna cevapta azalma olmasıdır. İnsülin hormonu kan şekerindeki yükselmelere paralel olarak yükselir. Kan şekerinin çabuk yükselmesine neden meydana gelen gıdaların alımı kısa zamanda fazla miktarda insülin salınımına neden olur, bu da kanda insulin seviyelerinin devamlı fazla seyretmesine neden olur. Ancak devamlı uyarılma durumu insülini algılayan ve bu yöntemle şekerin hücre içerisine girmesini imkânı sunan alıcılarda her geçen gün gelişen tek duyarsızlaşmaya neden olur. Bu aşama insülin direnci ismini verdiğimiz olayla sonuçlanır.

Sonuç olarak insülin direnci tahlili sonucunda kanda fazla seviyede insülin yer almasına rağmen, insülin direnci gelişmesi sebebiyle, kan şekerleri genellikle fazla seyretmeye eğiliminde olacaktır.

Ayrıca insülin direnci tahlili içindoktor aracılığıyla yapılmış olan muayenede hastada fazla kan basıncı saptama edilmesi ve bel etrafında obeziteyle ilişkili genişleme erkeklerde bel genişliğinin 100 cm, kadınlarda ise bel genişliğinin 88 cm üzerinde olması) ve ultrasonda da karaciğer yağlanması izlerinin görülmesi tanıyı destekleyecektir.